P:STOMMAN IN:GOUDA

door Aad Kleijweg

De titel van dit artikeltje is afgeleid van de tekst die ik aantrof op een pijpenkop die ik via internet had aangekocht. Toen ik op dit kopje had geboden was deze tekst niet te herkennen omdat de afbeelding van slechte kwaliteit was. Groot was mijn verassing om de naam van deze pijpenmaker aan te treffen. Reeds eerder is al veel over deze pijpenmaker geschreven, zelf heb ik hem ook op mijn website  eerder genoemd omdat hij de maker is van de Felix meritis pijpjes. Toch zou ik deze pijpenmaker en zijn producten nog eens bescheiden onder de aandacht willen brengen door een aantal toevalligheden. Zoals gezegd kocht ik via internet het pijpje met zijn naam erop vermeld. Kort daarop kreeg ik een boek van iemand die het dubbel had over De Gilden in Gouda. Bij het doorbladeren trof ik al gauw het portret van Pieter Stomman aan, geschilderd door een onbekende schilder. Reeds eerder vond ik afbeeldingen in een oud boek getiteld "Goudsche Pijpen van G.C. Helbers en D.A. Goedewaagen", t.w. twee miniatuur schilderijtjes van Pieter Stomman en zijn vrouw Maria Verbrugge. Dit gaf mij de aanleiding om het pijpenkopje met zijn naam en de portretten samen te brengen in dit artikeltje, want hoe vaak tref je het een beeld te krijgen van de pijpenmaker en zijn vrouw en de producten die hij gemaakt heeft. Later trof ik in een andermans verzameling dezelfde pijpenkop aan echter dit exemplaar is door de bodeminwerking donker verkleurd en draagt een ander hielmerk. De door mij aangeschafte pijpenkop draagt het hielmerk 96 gekroond en de donker verkleurde heeft het hielmerk 54 gekroond. Het hielmerk de 54 gekroond was het tweede merk wat Pieter Stomman in gebruik had. Ondanks dat deze twee pijpjes een verschillend hielmerk hebben is er  aan de twee stippen, die als vormmerk zijn aangebracht op de rechterzijkant van de hiel te zien,  dat ze waarschijnlijk met dezelfde mal gemaakt zijn.

Pieter Stomman 1751 - 1839

Beschrijving van de pijpenkoppen:

Het is een ovoide model. Aan de voorzijde van de ketel zien we een wapenschild die geflankeerd wordt door  twee leeuwen met afgekeerde kop. Op het wapenschild zien we linksboven de Hollandse leeuw met zwaard en pijlenbundel, verder zien we de stadswapens van Rotterdam, Amsterdam en Utrecht. In het tekstlint zien we de naam van de pijpenmaker en de plaats waar hij werkzaam was. P:STOMMAN IN:GOUDA. Op de achterzijde van de ketel zien we bovenin tussen de leeuwenkoppen het wapen van Gouda. Op de linker zijkant van de hiel dragen de pijpenkoppen het bijmerk wapentje van Gouda. Op de rechter zijkant van de hiel dragen beide pijpenkoppen twee stippen die als vormmerk aangemerkt kunnen worden. De lichte kop draagt het merk gekroonde 96 en de door bodeminwerking donker verkleurde het merk gekroonde 54. De overeenkomsten van beide koppen is zo groot dat het niet ondenkbeeldig is dat ze met dezelfde mal gemaakt zijn.

Pieter Stomman

Pieter Stomman is in 1751 geboren en in 1839 overleden. Hij is getrouwd geweest met Maria Verbruggen die hetzelfde geboortejaar had, zij komt in 1817 te overlijden. Hij is gedurende een lange periode werkzaam geweest als pijpenmaker te Gouda. Hij is op zijn negentiende begonnen in het  jaar 1770 en is werkzaam gebleven tot 1838.

 PIETER STOMMAN JACOBSZ 1751-1839 en zijn vrouw MARIA STOMMAN-VERBRUGGEN 1751-1817

Verpakkingsmerk de gekroonde 96 van Pieter Stomman