Wapen van het Koninkrijk Holland van Lodewijk Napoleon

door Aad Kleijweg

Wapen van het Koninkrijk Holland van Lodewijk Napoleon

Het koninkrijk Holland ( toendertijd gespeld als Koningrijk Holland) was de officiële naam voor Nederland in de periode van 1806 - 1810. Het maakte onderdeel uit als vazalstaat van het eerste Franse Keizerrijk van Napoleon Bonaparte. De derde broer van Napoleon Bonaparte, Lodewijk Napoleon Bonaparte werd in 1806 aangesteld als koning van Holland. Deze koning had de bijnamen, lamme koning, konijn en vader der ongelukkigen. 

Lodewijk Napoleon Bonaparte koning van Holland

Lodewijk bleef in de periode dat hij koning van Holland was gewoon Frans staatsburger en was meer een gekroonde gouverneur in dienst van de machthebber Keizer Napoleon Bonaparte. Tegen de instructies van zijn broer in probeerde hij toch zijn eigen beleid te voeren en kwam op voor de belangen van het Koninkrijk Holland. Dit leidde wel tot toenemende conflicten met zijn broer, maar het maakte hem wel geliefd bij het volk. Hij was zeer betrokken bij zijn onderdanen zeker als er een ramp was gebeurd. Zijn broer zag zijn manier van optreden toch niet zitten en zette hem af in 1810 en het Koninkrijk Holland werd geannexeerd door Frankrijk.

Koning Lodewijk Napoleon wenste bij aanvang van zijn bewind in 1806 een ridderorde en schreef hier zijn broer over. "Ik wens een ridderorde in te stellen. Het zal veel goed doen. Mag ik u verzoeken Majesteit om toe te stemmen, het ontwerp waarvan ik de vrijheid neem om haar aan u voor te leggen uw goedkeuring te verlenen. Het zal een erekruis zijn waaraan geen voorrechten verbonden worden. Het gaat vooral om het  devies en dat zal luiden "Eendracht maakt macht".

Bovenstaand verhaal even als een korte inleiding in verband met een kleipijp die mij onlangs onder ogen kwam. Bij verzamelaars van kleipijpen is wel bekend dat de pijpenmakers gebruik maakten om politieke, belangrijke of spraakmakende gebeurtenissen in de geschiedenis op hun producten af te beelden. De kleipijp die mij onder ogen kwam vertoonde een wapenschild met vier kwartieren waarin diagonaal staande leeuwen en adelaars zijn te zien. Zoekend op internet vond ik een wapenschild met dezelfde voorstelling en dit bleek het wapenschild te zijn van Lodewijk Napoleon koning van Holland, ook het devies EENDRACHT MAAKT MAGT is hierop te lezen.

Wapen van Koning Lodewijk Napoleon volgens het decreet van 1807

Heraldiek

In het wapen van Koning Lodewijk Napoleon komt de verbondenheid tussen Holland en Frankrijk tot uiting door bijen in de koningsmantel, de handen die zwaarden vasthouden, en het grote lint van het Franse legioen van Eer met de letter N, welke in 1908 wordt verwijderd. Om het wapenschild heen met de vier kwartieren zien we de leus EEN DRACHT MAAKT MAGT met tussen de woorden pijlenbundels. Het wapenschil bestaat uit vier kwartieren met de Hollandse Leeuw met zwaard en pijlenbundel en de Franse Adelaar.

Beschrijving van de pijpenkop:

De pijpenkop gevonden op een tuinderij bij Reeuwijk vertoont sterke overeenkomsten met het Wapen van Koning Lodewijk Napoleon. Het devies EENDRACHT MAAKT MAGT staat in een tekstlint boven het wapen weergegeven. Het is een ovoide model met het hielmerk 96 gekroond, het bijmerk links op de hiel is het wapen van Gouda en het vormmerk rechts een cirkeltje. De pijp is gemaakt door de Goudse pijpenmaker Pieter Stomman.

Het wapenschild met de vier kwartieren met de Hollandse leeuw en Franse aderlaars komt overeen, ook de handen met zwaarden en de koningsmantel met bijen zijn aanwezig. Het lint van het Franse legioen van Eer met de letter N aan de onderkant ontbreekt, en de keten is anders, deze bestaat uit Franse adelaars om en om met een onduidelijk figuurtje. Aan de voorzijde van de ketel bevindt zich het wapen van Gouda de stad waar de pijp is gemaakt. Het devies EENDRACHT MAAKT MACHT is overigens in 1808 weer uit het wapen verwijdert. 

Ondanks de korte periode van 1806 - 1810 dat het Koninkrijk Holland heeft bestaan zijn in die periode ook nog eigen munten geslagen zoals we kunnen zien aan de 50 stuiver munt uit 1808. Leuk is te zien het wapenschild op de munt dat exact overeenkomt met het wapenscheld afgebeeld op de pijpenkop.

Aanvullende informatie:

23 januari 1807 bezocht Lodewijk Bonaparte Gouda. Naast een bezoek aan de St. Janskerk bracht hij een bezoek bij de pijpenfabriek van Pieter Stomman en geeft deze toestemming pijpen te gaan maken waarop het wapen van "Zyner Majesteit" staat afgebeeld. Iets meer dan een maand later heeft Pieter Stomman deze pijp in zijn assortiment opgenomen. Zie berichtgeving hieronder.

Ook de pijpenfabriek van de weduwe van Cornelis van Leeuwen en Zoon kregen een bezoek van Koning Lodewijk Bonaparte en ook zij kregen toestemming een pijp uit te brengen met het koninklijk wapen. Zij brachten de pijp een maand later uit met het merk de Gekroond 46. Zie berichtgeving.

Bron: Aanvullende informatie en berichtgevingen Jan van Oostveen 

Met dank aan Freek Mayenburg voor de afbeeldingen van de pijpenkop.