De Fortuin en De Hoop

door Aad Kleijweg

In dit artikel tonen we een fraai gedecoreerd pijpenkopje waarvan de kromming van de steel doet vermoeden dat het een krulpijpje is geweest, of dat er iets mis gegaan is in de oven.

Op de linkerzijde van de ketel zien we De Fortuin balancerend op een bal met een wimpel boven haar hoofd. De Fortuin was al bekend bij de Romeinen als de godin Fortuna, dochter van de god Jupiter. Zij was de godin van geluk en ongeluk. Het balanceren op een bal is een teken van onzekerheid van het menselijk lot.

Op de rechterzijde van de ketel zien we de goddelijke deugd De Hoop staan met in haar rechterhand een anker en op haar linkerhand een duif. De Hoop is één van de drie bovennatuurlijke of goddelijke deugden uit het katholieke geloof. Zij maakte deel uit van de drie bovennatuurlijke of goddelijke deugden Geloof, Hoop en Liefde. De Hoop zien we vaak terug op haardplaten en op gevelstenen.

Op de voorzijde van de ketel zien we het wapen van Gouda met de tekst "PER ASPERA AD ASTRA" De Latijnse spreuk komt vanaf 1691 voor bij het wapen van Gouda maar werd vanaf 1750 standaard. PER ASPERA AD ASTRA betekent letterlijk door de doornen naar de sterren, oftewel van de armoede naar de rijkdom.

Deze pijp stond symbool voor een voorspoedige handel.

Beschrijvingssystematiek

1a. Collectie: Louis Bracco Gartner

1b. -

2a. Ovoide

2b. De Fortuin, De Hoop

2c. Wapen van Gouda / Wapen van Gouda

2d. Niet leesbaar

2e. Ongeglaasd

2f. Gebotterd

2g. Geen radering rondom de ketelrand

2h. -

3a. Slingerende bladrank

3b. Ongeglaasd

3c. Waarschijnlijk een krulpijp geweest

4. 1850 - 1900

5. Gouda

6.

7. [1. Blz. 279 Afb. 924] [ 2. Blz. 113 Afb. 591]

Literatuur:

[1] Krommenhoek, W. en Vrij A. , z.j. (1986). Kleipijpen Drie eeuwen Nederlandse kleipijpen in foto's. Amstelveen.

[2] Duco, D.H., (1987). De De Nederlandse kleipijp handboek voor dateren en determineren. Leiden.